Đội Cấn và cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên 1917

Đội Cấn và cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên 1917

Gia phả Trịnh tộc

Đội Cấn hay Trịnh Văn Cấn, tên thật là Trịnh Văn Đạt, sinh năm 1881 tại xã Vũ Di, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc. Là người sớm có lòng yêu nước nhưng phải ra ứng mộ lính tập thay anh trai năm1910. Thời gian này ông kết bạn với các đồng ngũ là Đội Trường, Đội Giá, Cai Xuyên, Cai Mãnh, Ba Chén...thường bàn bạc việc khởi nghĩa, nổi đây chống chính quyền của Pháp ở Thái nguyên lúc đó.

Trịnh Văn Đạt ( Đội Cấn )

Khi về đóng quân ở thị xã Thái Nguyên, Đội Cấn gặp Lương Ngọc Quyến (con trai Lương Văn Can ) lúc đó đang bị biệt giam tại nhà lao Thái Nguyên với mức án " Chung thân cầm cố ". Hai chí lớn gặp nhau, bàn bạc để đưa đến cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên đêm 30 rạng 31 tháng 8 năm 1917.

Quân khởi nghĩa đã cử Đội Cấn là Tư lệnh trưởng, Lương Ngọc Quyến làm Quân sư.Nghĩa quân lấy lá cờ có 5 ngôi sao lớn đề 4 chữ " Nam binh phục quốc " làm quân kỳ. Tuyên bố Thái Nguyên độc lập, đặc quốc hiệu là Đại Hùng. Đêm 30 rạng 31, nhân dân Thái Nguyên lần đầu tiên được nghe bản Tuyên ngôn và Lời kêu gọi " Chúng ta hãy mau chóng lợi dụng cơ hội ngàn năm có một, cơ hội thật hiếm có để rửa nhục, để trả thù ". Số quân khởi nghĩa lên tới hơn 600 người.

Sáng 4 tháng 9 năm 1917, Lương Ngọc Quyến bị mảnh đạn pháo vào đầu và hy sinh. Sáng 5 tháng 9 năm 1917, các tuyến phòng thủ của nghĩa quân bị phá vỡ, nghĩa quân phải rút khỏi thị xã và phân tán về các vùng xung quanh. Tại núi Pháo, thuộc huyện Đại Từ, trong cuộc đánh trả các cuộc tấn công của địch, Đội Cấn bị thương nặng và không để rơi vào tay giặc, 21 giờ ngày 5 tháng 1 năm 1918, Đội Cấn đã tự sát. Bốn nghĩa binh còn lại đã lo chôn cất chủ tướng của mình chu đáo.

Cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên kéo dài hơn 4 tháng đã làm rung chuyển chính quyền thực dân Pháp ở Đông Dương, chấn động dư luận thế giới, đã viết lên một trang sử vàng oanh liệt chống thực dân Pháp xâm lược.