Nhớ mãi người viết sử biệt động Sài Gòn

Nhớ mãi người viết sử biệt động Sài Gòn

QĐND

QĐND - Năm 1981, khi tôi mang ba lô về Phòng Lịch sử quân sự Quân khu 7 thì ông là Đại tá, Phó trưởng phòng này. Cán bộ cơ quan lúc ấy hầu hết là các sĩ quan cao cấp từ các chiến trường về, thuộc đủ các binh chủng... Ông từng là Phó tư lệnh, Tham mưu trưởng Quân khu Sài Gòn-Gia Định, kiêm Chỉ huy trưởng lực lượng biệt động Sài Gòn. Tên thật của ông là Nguyễn Đức Hùng, với các bí danh: Tư Chu, Ba Tam, nhưng chúng tôi vẫn thích gọi ông là Tư Chu vì cái tên ấy gắn liền với lịch sử biệt động Sài Gòn thời chống Mỹ.

Bộ chỉ huy nội thành Sài Gòn-Gia Định; đồng chí Tư Chu (bên phải), tiếp đến là các đồng chí Trần Hải Phụng (Tư lệnh), Võ Văn Thạnh (Chính ủy). Ảnh tư liệu

Lực lượng biệt động Sài Gòn ra đời trên cơ sở các đội tự vệ chiến đấu được thành lập ngay sau ngày Nam Bộ kháng chiến. Đó là những đơn vị vũ trang đặc biệt hoạt động ngay trong nội đô, dưới các tổ chức: Ban trinh sát, ban hành động, đội cảm tử, đội phá hoại, đội trừ gian, ám sát…. Họ vừa làm nhiệm vụ tác chiến tiêu diệt địch, vừa làm trinh sát, liên lạc, phát động quần chúng, gầy dựng cơ sở. Mỗi người đều có nghề nghiệp ổn định để có điều kiện sinh sống và dễ bề che mắt địch. Hoạt động của họ đã góp phần thúc đẩy phong trào đấu tranh chính trị diễn ra sôi nổi và liên tục, làm rúng động hệ thống quân viễn chinh thực dân và bè lũ tay sai. Các trận đánh diệt bọn ác ôn phản động như trùm mật thám Bazin - Chủ bút Báo Phục Hưng Hiền Sĩ, các vụ tấn công kho đạn Thị Nghè, sân bay Tân Sơn Nhất, kho bom Phú Thọ Hòa, các trận đánh thủy lôi trên sông Lòng Tàu, Rừng Sác cùng những gương hy sinh anh dũng của Nguyễn Đình Chính, Lan Mê Linh… đã đi vào lịch sử kháng chiến của dân tộc như những nét son sáng chói.

Bước vào cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, các lực lượng chính trị nội thành được tập hợp lại, tổ chức thành các cánh (theo từng khu vực địa phương), và các khối (theo từng ngành, giới). Từ đó, tổ chức vũ trang gồm các tổ tự vệ và đội biệt động được tái lập. Các đội biệt động này ngày càng được xây dựng, phát triển theo hướng chuyên môn hóa, lực lượng trực tiếp chiến đấu gồm các đội và tổ, nhóm, hoạt động độc lập hoặc có phối hợp trong tác chiến. Lực lượng công tác bảo đảm gồm những cán bộ và gia đình cơ sở được tổ chức từ nội thành ra vùng ven và các tỉnh, bố trí thành nhiều tuyến với một hệ thống hành lang có các điểm nút, bàn đạp, căn cứ. Hoạt động trên hệ thống hành lang này là đội ngũ giao liên công khai, bán công khai và bí mật làm nhiệm vụ chuyển tin, đưa đón bảo vệ cán bộ, vận chuyển vũ khí, tài chính… Tồn tại và hoạt động trong lòng quần chúng ở nội đô, với phương châm lợi dụng sơ hở của địch, lấy ít đánh nhiều, diệt nhanh rút gọn, với lối đánh độc đáo biến hóa, bí mật bất ngờ, luồn sâu đánh hiểm, với hành động mưu trí quả cảm, xuất quỷ nhập thần, lực lượng biệt động đã chiến đấu có hiệu quả, trở thành nỗi kinh hoàng của Mỹ-ngụy trong suốt cuộc chiến tranh. Hoạt động của họ đã góp phần tiêu diệt một bộ phận sinh lực cao cấp của địch, phá hoại nhiều cơ sở vật chất, phương tiện chiến tranh; phá vỡ, hạ uy thế và gây hoang mang cho quân địch ngay tại cơ quan đầu não; kích thích tinh thần của quần chúng, hỗ trợ đắc lực cho phong trào đấu tranh chính trị ở nội đô và tạo điều kiện cho quần chúng ven đô bung ra đấu tranh, phối hợp với các chiến trường trên toàn miền Nam. Lịch sử biệt động Sài Gòn gắn liền với những chiến công mà ý nghĩa của nó vượt khỏi phạm vi một trận đánh thông thường tại các mục tiêu như: Rạp chiếu bóng Kinh Đô, tàu Card, cầu Công Lý, khách sạn Brink, khách sạn Caraven, cảng Sài Gòn, sân bay Tân Sơn Nhất, rồi Dinh Độc Lập, Đại sứ quán Mỹ…

Trong những năm 80 của thế kỷ trước, LLVT Quân khu 7 tập trung dốc mọi nỗ lực cho cuộc đấu tranh chống kiểu chiến tranh phá hoại nhiều mặt của các thế lực thù địch tại nội địa và làm nghĩa vụ quốc tế tại Cam-pu-chia, giúp nhân dân đất nước Chùa Tháp khắc phục hậu quả của chế độ diệt chủng, xây dựng hệ thống chính trị, phục hồi kinh tế, chiến đấu truy quét tàn quân Pôn Pốt. Công việc lịch sử quân sự chỉ chú trọng vào các đề tài chống chiến tranh du kích, tổng kết hoạt động của biệt động Sài Gòn chưa có điều kiện thực hiện. Đại tá Tư Chu xin chuyển ngành, về làm ở Tổng cục Cao su Việt Nam. Ở đó, ông vẫn thỉnh thoảng gọi điện thoại cho tôi bình luận, khen chê những bài báo, cuốn sách, bộ phim có liên quan đến biệt động Sài Gòn.

Đại tá Nguyễn Đức Hùng.

Một ngày cuối năm 1998, ông gọi điện thoại cho tôi hỏi địa chỉ nhà riêng để gửi cuốn sách ông vừa viết. Tôi ngỡ ngàng cầm cuốn “Biệt động Sài Gòn” do Nhà xuất bản Trẻ ấn hành và biết sau khi nghỉ hưu, phát hiện bị bạo bệnh, ông đã âm thầm khẩn trương sưu tầm tư liệu và viết cuốn sách trong ba năm, cuốn sách mà theo ông, đã phản ánh trung thực lịch sử biệt động Sài Gòn.

Rồi giữa năm 2002, ông gọi điện thoại mời tôi đến nhà. Ông vừa ra viện, người yếu đi nhiều. Ông đưa cho tôi bản thảo “Tìm hiểu về lực lượng biệt động Sài Gòn-Gia Định trong hai thời kỳ kháng chiến giải phóng dân tộc”, đề nghị tôi sửa chữa hoàn chỉnh và liên hệ nơi xuất bản. Ông nói đây không phải là một cuốn lịch sử mà là một công trình tổng kết kinh nghiệm xây dựng và tổ chức chiến đấu của lực lượng biệt động. Bản thảo viết tay, gạch xóa nhiều chỗ, lại có những trang được phô tô từ cuốn sách đã được xuất bản trước đó. Tôi hứa với ông sẽ đọc, chú khảo, sắp xếp và biên tập lại cho ra một công trình nghiên cứu. Nhưng đó là việc không dễ dàng, đòi hỏi công tác sưu tầm tư liệu công phu. Công việc ở cơ quan quá bận, tôi chưa làm được gì nhiều, thì bỗng một hôm, khoảng giữa năm 2010, ông gửi cho tôi cuốn “Biệt động Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định trong 30 năm chiến tranh giải phóng (1945 – 1975)”. Sách do Nhà xuất bản Chính trị – Hành chính ấn hành. Tôi đọc và nhận ra đó là cuốn sách được sửa lại từ bản thảo tổng kết kinh nghiệm ông đã nhờ tôi sửa chữa từ nhiều năm trước. Ông gọi điện thoại bảo, cậu làm chậm quá, tôi sắp chết rồi nên phải tranh thủ sửa chữa rồi cho xuất bản.

Trong số rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học và tác phẩm nghệ thuật, hồi ký nói về biệt động Sài Gòn, hai cuốn sách của Đại tá Nguyễn Đức Hùng (một về lịch sử biệt động Sài Gòn, một tổng kết kinh nghiệm về xây dựng và hoạt động của biệt động Sài Gòn) là hai công trình nghiên cứu chuyên khảo đáng được trân trọng.

Nhớ một cán bộ chỉ huy biệt động Sài Gòn, một người luôn đau đáu với trách nhiệm nghiên cứu lịch sử lực lượng biệt động, Anh hùng LLVT nhân dân, thay cho lời kết bài viết, tôi muốn chép ra đây một đoạn của Đại tá Nguyễn Đức Hùng viết trong lời nói đầu cuốn sách “Biệt động Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định trong 30 năm chiến tranh giải phóng (1945 – 1975)” của ông: “Điều tôi mong muốn thiết tha là những kinh nghiệm phong phú về xây dựng và chiến đấu của lực lượng biệt động Sài Gòn – Gia Định trong hai thời kỳ kháng chiến cần được các cơ quan có trách nhiệm tổ chức một cách đầy đủ và chính xác, trên cơ sở phát huy trí tuệ của các nhân chứng và các nhà khoa học, nhằm làm sáng tỏ bước phát triển mới của chiến tranh nhân dân trong thời đại Hồ Chí Minh, để lại những bài học bổ ích cho các thế hệ mai sau”.

PGS, TS HỒ SƠN ĐÀI