Tham gia đánh bại cuộc hành quân Junction City của Mỹ

Tham gia đánh bại cuộc hành quân Junction City của Mỹ

Diễn biến chiến dịch phản công đánh bại cuộc hành quân Junction City của quân đội Mỹ tại căn cứ Dương Minh Châu - Bắc Tây Ninh được chia thành 02 đợt  diễn ra trong 53 ngày đêm, từ ngày 22-2 đến ngày 15-4-1967, trong đó có nhiều bộ phận lập nên những chiến công xuất sắc. Đây là “Cuộc hành quân trên bộ quy mô lớn nhất, huy động đông quân nhất, nhiều binh khí kỹ thuật nhất, được chuẩn bị công phu nhất, nhiều tham vọng nhất mà lại thua đau nhất của quân đội Mỹ trong cuộc chiến tranh xâm lược tại Việt Nam”. Xin phác hoạ những nét lớn của chiến dịch, những trận đánh điển hình để phân tích tầm vóc, ý nghĩa của chiến thắng lịch sử đánh bại cuộc hành quân này của quân đội Mỹ. 

TÌNH HÌNH CHUNG TRÊN CHIẾN TRƯỜNG:
 Sau khi đế quốc Mỹ nhận thấy chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” tiến hành ở miền Nam Việt Nam đã sắp sụp đổ. Nếu không nhanh chóng thay đổi chiến lược chiến tranh có thể bị quân và dân miền Nam đánh bại hoàn toàn. Mỹ vội vàng chuyển sang chiến lược “Chiến tranh cục bộ” với sức mạnh hủy diệt chưa từng có trong lịch sử chiến tranh xâm lược của tên đế quốc hiếu chiến bên kia tây bán cầu. 

Đầu tháng 3.1965, tổng Thống Mỹ - Giôn Xơn (Johnson) quyết định đưa quân chiến đấu Mỹ vào miền Nam; dùng không quân, hải quân đánh phá miền Bắc Việt Nam. Ngay sau đó quyết định của Tổng thống được Hội đồng an ninh quốc gia Hoa Kỳ cụ thể hóa thành kế hoạch. Ngày 06.4.1965, Nhà Trắng công bố Bị vong lục số 328 - SAM, thông báo quyết định của Tổng thống và Hội đồng an ninh quốc gia. Thượng tuần tháng  7.1965, dưới sức ép các nghị sĩ phái diều hâu, lưởng viện quốc hội Mỹ đã biểu quyết thông qua kế hoạch chiến tranh này. 

Nhưng các nhà chiến lược quân sự Lầu Năm Góc không hình dung ra sức mạnh của chiến tranh nhân dân. Càng không hiểu được ý chí kiên cường của dân tộc Việt Nam. Ý chí đó thể hiện trong lời nói bất hủ của cố Đại tướng Nguyễn Chí Thanh “Dám đánh Mỹ ta sẽ tìm ra cách đánh Mỹ và nhất định thắng Mỹ”. Vì vậy khi quân Mỹ vừa đặt chân lên chiến trường đã bị ngay những trận đánh phủ đầu của quân và dân miền Nam như chúng ta đã biết. 

Vốn mang bản chất hiếu chiến, luôn ỉ lại vào sức mạnh quân sự của mình; quân viễn chinh Mỹ ngạo mạn đảm nhận vai trò trực tiếp chiến đấu ở phía trước; đẩy quân ngụy Sài Gòn về phía sau để “giữ nhà”, làm nhiệm vụ bình định. Đồng thời mở cuộc phản công chiến lược lần thứ nhất vào mùa khô năm 1965 – 1966 với mục tiêu “Tìm diệt - Đánh gãy xương sống Việt Cộng”.

Nhưng quân Mỹ đã bị quân và dân ta giáng những đòn chí mạng ở Núi Thành, Vạn Tường, Plây Me, Đất Cuốc, Bàu Bàng, Dầu Tiếng, Cần Đâm, Căm Xe v.v… Lần đầu tiên quân viễn chinh Mỹ nếm vị đắng tổn thất nặng nề trên chiến trường ngoài nước Mỹ. Cuộc phản công chiến lược lần thứ nhất hoàn toàn bị bẻ gãy.  

Sau cuộc phản công đầu tiên thất bại đó, các nhà hoạch định chiến lược chiến tranh của Mỹ thay đổi bằng chiến lược hai gọng kềm “Tìm diệt và bình định”. Tiếp tục chuẩn bị cho cuộc phản công chiến lược lần thứ hai vào mùa khô năm 1966 – 1967 với tham vọng sẽ làm thay đổi cơ bản được cục diện chiến tranh. Cú đánh quyết định trong cuộc phản công này là trận càn Giân -Xơn -Xi -Ty; đánh vào vùng căn cứ Dương Minh Châu - Bắc Tây Ninh.

Mục tiêu của cuộc hành quân là đánh thẳng vào các cơ quan đầu não, đang lãnh đạo cuộc kháng chiến của quân và dân ta ở miền Nam. Bắt Đài phát thanh Giải Phóng phải câm miệng. Triệt phá căn cứ kháng chiến và tiêu diệt các đơn vị chủ lực Quân Giải Phóng miền Nam trên địa bàn Bắc Tây Ninh, chủ yếu là Sư đoàn 9. Thế nhưng diễn biến chiến dịch không theo ý muốn của Mỹ mà lại thất bại thảm hại hơn trước. Sau đây xin tóm tắt về tình hình của địch và ta trước khi diễn ra cuộc phản công chiến lược lần thứ hai này.   

DIỄN BIẾN CỦA CHIẾN DỊCH:
1. Khái quát về tình hình địch:
Tại thời điểm này, quân số của Mỹ - Ngụy ở miền Nam lên đến 983 ngàn tên; trong đó có 427 ngàn lính Mỹ, 52 ngàn lính chư hầu. Về đơn vị có 19 sư đoàn, 09 trung đoàn và 20 tiểu đoàn. Trong đó quân đội Mỹ có 06 sư đoàn, 03 trung đoàn; các nước chư hầu có 02 sư đoàn, 02 trung đoàn. Về hỏa lực có 3.702 máy bay, 2.676 xe tăng - xe bọc thép, 1.805 khẩu pháo…

Phần lớn những đơn vị khét tiếng của Mỹ như Sư đoàn bộ binh số 1 “Anh cả đỏ”, Sư đoàn bộ binh cơ giới số 25 “Tia chớp nhiệt đới” Lữ đoàn kỵ binh không vận 173 “Sứ giả nhà trời”, Lữ đoàn bộ binh nhẹ 196 và hầu hết các đơn vị không quân, kỵ binh thiết giáp, pháo binh mạnh nhất của Mỹ đều có mặt tại chiến trường miền Đông Nam bộ. Ngoài ra, Mỹ còn có 02 căn cứ không quân chiến lược B52 tại đảo Gu - Am trên biển Thái Bình Dương và U - Ta - Pao tại  vương quốc Thái Lan trực tiếp tham chiến vào cuộc chiến tranh Việt Nam.

Trong cuộc càn Giân-Xơn Xi-Ty này Mỹ đã huy động 45 ngàn quân vùng 03 chiến thuật gồm: Quân Mỹ có 26 tiểu đoàn bộ binh, 08 tiểu đoàn công binh. Về hỏa lực có 08 tiểu đoàn tăng- thiết giáp 1.300 chiếc, 17 tiểu đoàn pháo binh 306 khẩu pháo hạng nặng, 09 phi đoàn oanh tạc cơ 162 chiếc, 05 tiểu đoàn máy bay lên thẳng 300 chiếc, 03 phi đoàn máy bay vận tải 45 chiếc, 22 máy bay trinh sát các loại. Quân ngụy huy động 01 chiến đoàn thủy quân lục chiến, 01 tiểu đoàn biệt động quân, 12 đại đội biệt kích. Tướng tá Mỹ tuyên bố huênh hoang rằng “Với hỏa lực này, không một con thú rừng nào có thể tồn tại trong khu vực hành quân”. 

Để thực hiện mục tiêu cuộc hành quân, trước đó Mỹ đã rải chất độc da cam làm trụi lá cây và ném bom na pan thiêu rụi nhiều vùng căn cứ của ta. Lần đầu tiên Mỹ dùng B52 ném bom na pan xuống suối Bồ. Ngoài ra quân Mỹ có một số động thái chuẩn bị cho cuộc hành quân như:

* Kiên cố các căn cứ và nâng cấp sân bay dã chiến Trảng Lớn, Dầu Tiếng, Quản Lợi, Suối Đá và Minh Thạnh. Gấp rút mở rộng các trục đường giao thông. Vận chuyển trên 15 ngàn tấn lương thực, vũ khí, khí tài đưa vào các kho dự trữ hậu cần ở Trảng Lớn, Dầu Tiếng, Hớn Quản và Minh Thạnh.

* Cho máy bay trinh sát, chụp không ảnh, dò sóng vô tuyến điện, thả máy thu phát tiếng động vào vùng căn cứ của ta. Đồng thời mở một số cuộc càn quét, thăm dò lực lượng và cũng để nghi binh, hòng đánh lạc hướng phán đoán của đối phương. Những cuộc càn quét đó như:

1. Cuộc hành quân Át-then-bô-rô (Attelboro) sử dụng 30 ngàn quân mở màn cuộc phản công chiến lược lần thứ hai năm 1966-1967 đánh vào vòng ngoài căn cứ Trung ương Cục kéo dài 72 ngày đêm, từ ngày 14.9 đến ngày 24.11.1966. Đây là cuộc hành quân cấp quân đoàn đầu tiên của Mỹ ở Việt Nam.

 2. Cuộc hành quân Xê-Đa-Phôn (Cedar Falls) càn quét vùng tam giác sắt; khu vực Dầu Tiếng, Bến Cát, Củ Chi từ ngày 8.01 đến ngày 26.01.1967 nhằm đánh vào căn cứ Thành ủy, Bộ Tư lệnh khu Sài Gòn - Gia Định và Trung đoàn 16 của ta. Cũng vừa để củng cố vành đai phòng thủ phía bắc Sài Gòn.

3. Cuộc hành quân Gác-Đên (Garden) vào tây quốc lộ 22, sát biên giới Cam Pu Chia từ ngày 02.02 đến ngày 21.02. 1967. Sau đó đóng chốt lại Lò Gò, Cần Đăng, Thiện Ngôn, Tà Xia cùng tham gia trong đội hình cuộc hành quân Giân-Xơn Xi-Ty. 

 4.Trước đó Mỹ-ngụy càn quét khu vực miền Đông Nam Bộ bằng các cuộc hành quân mang tên Bích-Súp-Ring (Big Spring), Xin-Vơ Xi-Ty (Silver City) v.v… nhưng với quy mô nhỏ hơn, để thăm dò lực lượng và ngăn chận ta chuẩn bị mở đợt tấn công vào mùa khô 1966 – 1967.

Để cuộc hành quân triển khai chớp nhoáng theo chiến thuật “Bủa lưới, phóng lao”, ngày 21.2 Sở chỉ huy hành quân chuyển từ Biên Hòa lên Dầu Tiếng. Trung tướng Giô-Na-Than Si-Mân (Jonathan Seaman) tư lệnh dã chiến II của Mỹ tại vùng 03 chiến thuật được cử làm tư lệnh hành quân. Các đơn vị tham gia hành quân đến vị trí tập kết như:
- Sư đoàn bộ binh số 1 đứng chân ở Minh Thạnh, Quản Lợi, Thủ Đức và Dĩ An.
- Sư đoàn bộ binh cơ giới số 25 đứng chân tại Trảng Lớn, Bàu Cỏ và Cần Đăng.
- Lữ đoàn kỵ binh không vận 173 đứng chân ở Quảng Lợi và Biên Hòa.
- Lữ đoàn 3 sư đoàn bộ binh số 4 đứng chân tại Bến Củi, suối Ông Hùng và Dầu Tiếng.
- Lữ đoàn bộ binh nhẹ 196 và Trung đoàn 11 kỵ binh thiết giáp chuyển lên Suối Đá.
- Lữ đoàn 1 thuộc Sư đoàn bộ binh số 9 chuyển đến  Đồng Dù-Củ Chi làm lực lượng dự bị và giữ hậu cứ cho Sư đoàn 25.

2. Về quyết tâm chiến đấu của ta:
Nắm chắc ý đồ của địch, Trung ương Cục và Bộ tư lệnh Miền quyết tâm sử dụng lực lượng hiện có tại căn cứ Dương Minh Châu đánh nhỏ lẻ, tạo thời cơ cho các đơn vị chủ lực đánh lớn, đi đến kết thúc cuộc càn Giân -Xơn Xi -Ty. Bộ tư lệnh Miền quyết định chia vùng căn cứ Dương Minh Châu thành 13 “huyện”. Mỗi huyện gồm có một số cơ quan, đơn vị, trường, xưởng, kho tàng, bệnh viện… chịu sự chỉ huy thống nhất của Ban chỉ huy Huyện đội. Mỗi huyện được chia ra nhiều “xã chiến đấu”, xã đội trưởng trực tiếp chỉ huy.

Cán bộ chiến sĩ, nhân viên các cơ quan tổ chức thành từng đội du kích, được trang bị vũ khí mới - có súng chống tăng B40 và cả súng máy cao xạ 12 ly 7. Dựa vào hệ thống giao thông hào để chống càn bảo vệ căn cứ, kho tàng và bảo tồn lực lượng cho chiến đấu lâu dài, hình thành các tổ “săn xe tăng, săn máy bay Mỹ”. Bộ Tư lệnh Miền phát động phong trào thi đua giành các huy hiệu dũng sĩ diệt Mỹ, diệt cơ giới, hạ máy bay địch v.v…

Sư đoàn 9 được tăng cường Trung đoàn 16 đứng chân ở những địa bàn trọng yếu ta phán đoán địch sẽ tiến quân đường bộ hoặc đổ quân bằng đường không. Cụ thể Trung đoàn 1 đứng ở phía tây quốc lộ 22, Trung đoàn 2 và Trung đoàn 16 đứng ở Chà Dơ - nam Bổ Túc và sở chỉ huy Sư đoàn đóng ở suối Bà Chiêm. Riêng Trung đoàn 3 chuyển lên Phước Sang chặn địch chi viện cuộc hành quân.

Sư đoàn có nhiệm vụ đánh phủ đầu, làm cho quân Mỹ mất tinh thần chiến đấu. Một số đơn vị chia nhỏ, thực hiện chiến thuật phân tán, tập hợp linh hoạt. Khi có lệnh nhanh chóng tập trung về đội hình, tung ra những cú đánh quyết định, tiêu diệt từng bộ phận lớn của quân Mỹ. Như vậy Sư đoàn 9 vừa phối hợp tác chiến vừa hỗ trợ địa phương xây dựng và phát triển lực lượng vũ trang.

Tiểu đoàn 14, Tiểu đoàn 16 đơn vị chủ lực tỉnh và bộ đội địa phương của Tây Ninh chia thành 36 tổ. Chỉ để lại một đại đội đánh tập trung khi có thời cơ có nhiệm vụ bám giữ địa bàn tổ chức đánh lẻ, tiêu hao, căng kéo lực lượng địch. Tạo điều kiện cho các đơn vị chủ lực Miền tập trung đánh những trận lớn, tiến tới đánh bại hoàn toàn cuộc hành quân.

 Đảng bộ tỉnh Tây Ninh lãnh đạo quần chúng nổi dậy phá rã ấp chiến lược. Đấu tranh chính trị chống dồn dân, bắt lính, đôn quân. Tăng cường công tác binh địch vận làm tan rã hàng ngũ ngụy quân. Liên tục tiến công địch bằng 03 mũi giáp công, chia lửa cho mặt trận Bắc Tây Ninh. Đặc biệt là tổ chức lực lượng dân công hỏa tuyến tiếp lương, tải đạn, chuyển thương phục vụ chiến trường.  

 Tính chung, toàn tỉnh Tây Ninh lúc bấy giờ có trên 15 ngàn tay súng của ta trong tư thế sẵn sàng chiến đấu, quyết một phen sống mái với quân đội Mỹ. Chiến trường Tây Ninh nhanh chóng hình thành thế trận chiến tranh nhân dân “Thiên la địa võng”. Bộ đội chủ lực gần 10 ngàn tay súng, du kích các cơ quan bao gồm cả cơ quan trực thuộc Trung ương Cục- Bộ Tư lệnh Miền… gần 04 ngàn tay súng và các lực lượng vũ trang tỉnh Tây Ninh gần 02 ngàn tay súng. 

3. Diễn biến chiến đấu của chiến dịch:
Suốt đêm 21 và cả ngày 22.2, máy bay ném bom chiến lược B52 của Mỹ oanh tạc 266 lần chiếc. Máy bay cường kích chiến thuật xuất kích 234 phi vụ. Mỹ đã dùng trên 10 ngàn tấn bom pháo rải thảm vùng căn cứ Dương Minh Châu để dọn đường và yểm trợ cho cuộc hành quân.

Sáng ngày 22 Mỹ bắt đầu xuất quân. Bộ binh và cơ giới tiến theo tỉnh lộ 4 đóng chốt ở Bàu Cỏ, Đồng Pan và Sóc Ky. Đặc biệt nguy hiểm là chúng dùng 250 lần chiếc máy bay lên thẳng đổ bộ bằng đường không 02 lữ đoàn xuống các mục tiêu như Trảng Chiên, Bàu Ba Vũng, Bàu Sấu, Bàu Lùng Tung, Cà Tum, Tà Đạt, Sóc Mới, Rùm Đuôn và An Khắc nhằm vu hồi phía sau, khóa chặt biên giới tạo thành thế bao vây. Kết hợp các mũi xe tăng-thiết giáp thọc xuyên qua căn cứ quyết bắt sống cho bằng được cơ quan lãnh đạo đầu não, tiêu diệt các đơn vị chủ lực của ta ngay từ những ngày đầu cuộc hành quân. 

Như vậy bằng phương tiện hiện đại, quân Mỹ triển khai chớp nhoáng 08 lữ đoàn bao gồm bộ binh, xe tăng và pháo binh hạng nặng tại khu vực cuộc hành quân càn quét. Chúng “Bủa lưới” toàn bộ vùng căn cứ ở tất cả các hướng bằng nhiều lớp, sẵn sàng thực hiện bước thứ hai là “Phóng lao”. Nhưng trái với tính toán lý thuyết, quân Mỹ không chụp được cơ quan lãnh đạo nào, không diệt được đơn vị chủ lực nào của ta. Ngược lại bị các đội du kích đánh trả khắp nơi từ những ngày đầu. Cụ thể:

- Du kích Cà Tum, Tà Đạt diệt gần 100 tên Mỹ, bắn rơi 12 máy bay, có 01 máy bay phản lực.
- Du kích Rùm Đuôn, An Khắc diệt 157 tên Mỹ, bắn rơi 09 máy bay.
- Du kích H19 công binh diệt gần 120 tên Mỹ, bắn cháy 09 xe tăng tại Sóc Ky.
- Tiểu đoàn 44 thông tin diệt 47 tên Mỹ, bắn cháy 10 xe quân sự.
- Du kích Chà Dơ, Bàu Cói, bàu Tà Be bắn cháy 17 xe v.v….
Những ngày tiếp theo quân Mỹ đi đến đâu cũng bị du kích cơ quan chặn đánh, gây cho chúng nhiều tổn thất. Đây là một bất ngờ lớn đối với Lầu Năm Góc và tướng tá Mỹ chỉ huy cuộc hành quân.

Liên đội 9 Thanh niên xung phong phục vụ các đơn vị chủ lực chiến đấu. Đưa vũ khí ra mặt trận và chuyển thương binh về các trạm xá, bệnh viện dưới làn bom pháo địch. Cụ thể: đại đội Nguyễn Văn Tư (C20.12) phục vụ Trung đoàn 1, đại đội Thành Đồng (C198) phục vụ Trung đoàn 2, đại đội Nguyễn Việt Khái (C239) phục vụ Trung đoàn 3, đại đội Ấp Bắc (C21.63 và 204) phục vụ Trung đoàn 16, dân công hỏa tuyến phục vụ các đơn vị vũ trang địa phương tỉnh Tây Ninh.

Tiếp nhận và điều trị thương binh trong vòng vây của quân Mỹ có Đội 6 - quân y dã chiến Cục Hậu cần Miền đứng ở bờ đông sông Tha La, Đội 7 ở cạnh suối Bồ, Bệnh viện K 71A ở khu vực Sóc Xoài phía đông lộ kiểm lâm cùng Bệnh viện Liên cơ của Trung ương Cục và các cơ sở quân dân y tỉnh Tây Ninh. 

Ngay từ những ngày đầu các lực lượng vũ trang Tây Ninh chiến đấu rất kiên cường, tiêu diệt tiêu hao nhiều sinh lực của Mỹ-ngụy. Bộ đội huyện Hòa Thành và du kích xã Trường Hoà diệt gọn một đội bình định 54 tên. Đại đội 3 tiểu đoàn 14 bắn cháy 05 xe tăng. Đại đội 1 tiểu đoàn 14 đánh địch ở An Tịnh, bắn cháy 05 xe tăng khác. Lực lượng địa phương huyện Gò Dầu diệt 02 chi đoàn thiết giáp, thu 01 đại liên. Đơn vị đặc công tỉnh phối hợp bộ đội địa phương Hòa Thành bắn cháy 16 xe địch v.v… 

Ngoài bộ đội chủ lực tỉnh và lực lượng vũ trang địa phương còn có các trung đội nữ pháo binh huyện Châu Thành, Bến Cầu, Trảng Bàng. Đây là nét độc đáo của Tây Ninh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Những quả pháo của các cô gái mảnh mai đất Tây Ninh từng bao phen làm cho quân thù kinh hồn bạt vía. Các chị không chỉ sử dụng thuần thục pháo cối mà trong nhiều trận đánh còn sử dụng cả súng chống tăng B40, lựu phóng M79, tiểu liên AK để tấn công địch dũng mãnh không kém gì nam giới. Chiến công của các đội nữ binh- hậu duệ bà Trưng bà Triệu đã tích cực chia lửa đắc lực cho mặt trận Bắc Tây Ninh.

Hiệu quả đánh đòn phủ đầu của các đội du kích cơ quan và các lực lượng vũ trang địa phương tỉnh Tây Ninh vừa tiêu hao sinh lực địch, vừa làm cho tinh thần của tướng tá và binh lính Mỹ nao núng. Tạo điều kiện cho các đơn vị chủ lực tổ chức những trận đánh phục kích tấn công vào đội hình hành quân hoặc tập kích vào các cụm quân dã ngoại của địch. Cụ thể là:
- Trung đoàn 16 sử dụng trên một ngàn quả đạn cối 82, ĐKZ 75 và cối 120 cấp trên tăng cường pháo kích vào sở chỉ huy, trận địa pháo và khu hậu cần của Sư đoàn bộ binh cơ giới số 25 Mỹ ngay khi chúng vừa triển khai đóng chốt tại Bàu Cỏ.
- Ngày 26 tháng 2, một tiểu đoàn của Trung đoàn 1 tập kích cụm quân Mỹ ở trảng A Lấn, tiêu diệt gần 150 tên.
- Ngày 28 tháng 2, Tiểu đoàn 9 Trung đoàn 16 tập kích cụm cơ giới Mỹ gần cầu suối Ông Hùng, loại khỏi vòng chiến đấu gần 200 tên, phá hủy 31 xe.
- Các phân đội pháo liên tục pháo kích sở chỉ huy hành quân ở Dầu Tiếng, căn cứ hậu cần ở Suối Đá, cụm quân Mỹ ở Tà Xia. . .

Những ngày tiếp theo nhiều tổ “săn xe tăng Mỹ” của du kích các cơ quan tổ chức đánh lẻ, bắn cháy từng xe tăng Mỹ di chuyển giữa ban ngày và cả vào ban đêm. Bị tấn công, pháo kích và quấy rối liên tục hằng đêm lính Mỹ bị mất ngũ, sức khỏe và tinh thần sa sút rõ rệt, quân số ốm lên trên 16%. Từ ngày 01 tháng 3 trở đi Mỹ bắt đầu co cụm dần về chốt giữ dọc trục quốc lộ 22.   

Cùng với chiến thắng giòn giã ngoài mặt trận, phong trào đấu tranh chính trị của đồng bào Tây Ninh cũng thu nhiều thắng lợi. Du kích đột nhập vào 80/140 ấp chiến lược. Vận động 03 ngàn đồng bào nổi dậy phá kềm bung về vùng giải phóng làm ăn, xây dựng ấp - xã chiến đấu, tiếp tế cách mạng.

Các huyện Châu Thành, Trảng Bàng, Bến Cầu huy động gần 11 ngàn lượt dân công hỏa tuyến tải lương thực, thực phẩm từ đồng bằng lên cho chiến trường, đưa thương binh về hậu cứ. Những gương điển hình như y tá Nguyễn Thị Hạnh liên tục tiếp máu cho thương binh đến ngất xỉu. Cô dân công Trần Thị Hương lấy thân mình che pháo cho thương binh và chị đã anh dũng hy sinh v.v... 

 Theo dõi diễn biến những ngày đầu, Bộ Tư lệnh Miền nhận định: “Mặc dù quân Mỹ tập trung lực lượng lớn, ra quân ồ ạt, hợp đồng binh hỏa lực chặt chẽ. Nhưng khi tiến vào vùng căn cứ rộng hàng nghìn kí lô mét vuông mà không nắm chính xác, cụ thể mục tiêu đánh chiếm. Lại bị ta chặn đánh ở khắp nơi, tinh thần lính Mỹ có biểu hiện dao động. Do đó, các đơn vị chủ lực cần tổ chức những trận  đánh lớn, tiêu diệt nhiều sinh lực địch. Đánh mạnh vào tinh thần binh lính Mỹ tiến tới đánh bại hoàn toàn cuộc càn quét của chúng”.

Trên tinh thần đó đêm 10 rạng ngày 11 tháng 3, Tiểu đoàn 4 và Đại đội 12 Tiểu đoàn 6 Trung đoàn 2 được trên tăng cường hỏa lực, do trung đoàn trưởng Trương Văn Đàng và chính ủy Phan Khéo trực tiếp chỉ huy tấn công cụm quân Mỹ ở Đồng Pan. Đây là trận đầu của chiến dịch ta đánh cấp trung đoàn (thiếu), gần 500 lính Mỹ  chết và bị thương, 12 khẩu pháo bị phá hủy, 150 xe quân sự (có 50 xe tăng- xe bọc thép) bị bắn cháy.

Cũng trong đêm 10 tháng 3 Trung đoàn 16 tập kích cụm quân Mỹ ở bắc Bàu Cỏ diệt gần 200 tên, phá hủy 09 khẩu pháo và bắn cháy 64 xe quân sự (có 50 xe tăng- xe bọc thép). Ngày 13 tháng 3, trung tướng Si - Mân bị Bộ tư lệnh quân viễn chinh Mỹ tại Việt Nam cách chức tư lệnh hành quân tại trận địa . Địch cho máy bay lên thẳng bốc hết quân vùng tây bắc như Cà Tum, Bổ Túc…chỉ để lại Lữ đoàn 196 chốt Đồng Pan, Bàu Cỏ trên trục lộ 4. Đợt một cuộc hành quân của Mỹ kết thúc. 

 Qua 20 ngày đêm chiến đấu, các lực lượng vũ trang, cơ quan, đơn vị trong vùng căn cứ Dương Minh Châu cùng với quân và dân Tây Ninh loại khỏi vòng chiến đấu trên 06 ngàn tên Mỹ, bắn rơi 90 máy bay, bắn cháy 497 xe quân sự, trong đó có 352 xe tăng - xe bọc thép, phá hủy 33 khẩu pháo và nhiều phương tiện chiến tranh khác. Bước đầu bẻ gãy được các mục tiêu hành quân của địch; bảo tồn lực lượng ta và bảo vệ được các cơ quan, kho tàng vùng căn cứ.

Trên cơ sở phân tích tình hình cụ thể nhận thấy tuy địch bị thua đau, không thực hiện được ý đồ nhưng chúng còn lực lượng và tham vọng; quân Mỹ vẫn sẽ tiếp tục cuộc hành quân. Quân ủy - Bộ Tư lệnh Miền động viên cao nhất sức mạnh tổng hợp của các lực lượng, điều chỉnh lại vị thế bố trí quân, chỉ đạo các đơn vị rút kinh nghiệm chống càn đợt một, sẵn sàng chiến đấu đợt hai.

Ngày 18 tháng 3, đợt hai cuộc hành quân Giân-Xơn-Xi-Ty bắt đầu mở màn. Địch huy động 28 ngàn lính Mỹ và 02 tiểu đoàn biệt động quân ngụy Sài Gòn tiến quân bằng đường bộ phối hơp đổ bộ bằng đường không. Cụ thể:
- Một tiểu đoàn của Lữ đoàn không vận 173 và Lữ đoàn 3 của Sư đoàn bộ binh số 4 đổ quân, chốt tại Đồng Rùm.
- Lữ đoàn 1 Sư đoàn bộ binh cơ giới số 25 tiến lên chốt tại Đồng Kèn.
- Lữ đoàn 2 Sư đoàn bộ binh số 1 và một bộ phận của Trung đoàn 11 thiết giáp từ Hớn Quản, hợp quân Tiểu đoàn 36 biệt động quân ngụy tiến lên Sóc Con Trăng.
- Bộ phận chủ yếu của Lữ đoàn 173 và Trung đoàn 11 thiết giáp chốt ở Bàu Trâm,  Bàu Cối và ngã ba Bà Chiêm.

Rút kinh nghiệm đợt một, quân Mỹ tỏ ra thận trọng, dè dặt; tập trung thành từng cụm bộ binh, xe tăng và pháo binh. Từ đó chúng tỏa ra xung quanh để thăm dò, thọc sâu đánh phá các căn cứ của ta. Mặt khác, luôn giữ chặt vị trí bàn đạp. Nhưng ngay những ngày đầu, quân Mỹ đã bị chặn đánh ở tất cả các hướng. Cụ thể:
- Ngày 18 tháng 3, từ Suối Đá hành quân lên cầu Lộc Ninh bị du kích Đoàn Hậu cần 82 đánh mìn, diệt 08 xe bọc thép.
- Bộ đội địa phương Dương Minh Châu bắn cháy 05 xe, diệt gần 100 tên Mỹ.
- Ngày 19 tháng 3, khi vừa đổ quân xuống Đồng Rùm trúng bãi mìn của du kích Đoàn 82, nổ tung 08 máy bay lên thẳng, gần 100 lính Mỹ thương vong.
- Ngày 21 tháng 3 đổ quân xuống bàu Tần Ken, bộ đội địa phương diệt 1 trung đội, bắn rơi 05 máy bay.
- Ngày 19 tháng 3, Trung đoàn 3 Sư đoàn 9 vận động tập kích Lữ đoàn 1 Sư đoàn bộ binh số 9 của Mỹ ngay khi đang triển khai đội hình hành quân tại Bàu Bàng. Loại khỏi vòng chiến đấu hơn 400 lính Mỹ, bắn cháy 92 xe quân sự (có 65 xe tăng-xe bọc thép) và phá hủy 09 khẩu pháo.

Ngày 20 tháng 3, Đảng ủy-Bộ tư lệnh Sư đoàn 9 hạ quyết tâm tập kích ngay cụm quân Mỹ ở trảng Đồng Rùm khi chúng chưa bố trí ổn định đội hình, công sự còn sơ sài, chưa tổ chức hiệp đồng chặt chẽ. Đồng chí Hoàng Cầm - tư lệnh sư đoàn và đồng chí Nguyễn Văn Quảng - phó chính ủy sư đoàn trực tiếp chỉ huy trận đánh này. Đồng Rùm là một trảng rất lớn, chiều dài hơn 01 km, rộng khoảng 800 mét xung quanh có rất nhiều trảng khác. Bìa trảng là những vạt rừng thưa mà phần lớn đã bị trụi lá do chất độc da cam và bom pháo phát hoang.

Đúng 5 giờ 39 phút ngày 21 tháng 3, Trung đoàn 2 do trung đoàn trưởng Trương văn Đàng và chính ủy Phan Khéo trực tiếp chỉ huy đột phá hướng chủ yếu bằng 02 mũi từ hướng nam và đông nam đánh lên. Đại đội 2 Tiểu đoàn 4 và Đại đội 13 Tiểu đoàn 6 đánh lướt qua tiền tiêu, nhanh chóng thọc sâu, tiêu diệt sở chỉ huy và trận địa pháo. Tên lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 3 Mỹ leo lên trực thăng chuồn thẳng, làm cho binh lính Mỹ hốt hoảng do mất sự chỉ huy nên rối loạn đội hình, bị quân ta tiêu diệt hàng loạt. Số ít sống sót tháo chạy về phía bắc.

Tiểu đoàn 7 và Tiểu đoàn 9 Trung đoàn 16 đột phá mũi thứ yếu từ hướng bắc đánh xuống. Trung đoàn phó Trần Nam Hùng và chính ủy Vũ Xuân Trọng trực tiếp chỉ huy đánh thẳng vào cụm phía bắc và tàn quân cụm phía nam chạy lên. Nhanh chóng thọc sâu vào đội hình địch, tiêu diệt nhiều ổ đề kháng.

Quân ta chiến đấu rất ngoan cường dũng cảm dưới tầm phi pháo của Mỹ vô cùng ác liệt. Một vài đơn vị thương vong nặng như cán bộ chiến sĩ của Đại đội 11 Tiểu đoàn 9 Trung đoàn 16 thương vong gần hết. Như Đại đội 1 Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 2 chỉ còn 9 tay súng… Sau 3 giờ chiến đấu, ta tiêu diệt hoàn toàn sở chỉ huy cụm cứ điểm và hầu hết cụm quân Mỹ phía nam; đánh thiệt hại nặng cụm phía bắc loại khỏi vòng chiến đấu 1.270 tên Mỹ, bắn cháy 87 xe tăng -xe bọc thép, bắn rơi 12 máy bay, phá hủy 06 khẩu pháo.

Đây là trận đánh cấp sư đoàn (thiếu) tiêu diệt nhiều sinh lực địch và cũng là đòn quyết định đánh bại cuộc càn Giân-Xơn-Xi-Ty. Góp phần vào thắng lợi chung của quân và dân miền Nam, đập tan cuộc phản công chiến lược lần thứ hai của Mỹ. Sau thiệt hại nặng nề tại Đồng Rùm, cánh quân Mỹ hướng này co cụm lại. Tiếp theo ngày 28 tháng 3, Tiểu đoàn 9 Trung đoàn 16 tập kích cụm quân Mỹ tại bàu Tri Giết loại khỏi vòng chiến đấu hơn 200 tên Mỹ, bắn cháy 23 xe tăng -xe bọc thép.

Ngày 31 tháng 3 Trung đoàn 1 và Tiểu đoàn 7 Trung đoàn 16 vận động tập kích cụm quân Mỹ ở nam Bàu Ba Vũng, tiêu diệt hai đại đội địch. Ngày 01 tháng 4, Mỹ rút cụm quân Đồng Rùm và toàn bộ cánh quân này về hậu cứ. Cũng từ đó, Mỹ bắt đầu rút dần lực lượng ra khỏi khu vực cuộc càn quét. Các lực lượng vũ trang của ta bám sát chặn đánh, pháo kích vào đội hình địch. Cuối cùng Trung đoàn 16 pháo kích vào cụm quân Mỹ ở Sóc Con Trăng trước khi chúng rút lui sau cùng vào ngày 15.4.1967.

Cuộc hành quân Giân-Xơn-Xi-Ty quy mô rầm rộ, được phái diều hâu Nhà Trắng lớn lối tuyên truyền rùm beng và ký thác nhiều kỳ vọng vào đấy đã phải kết thúc thảm bại trước một tháng so với kế hoạch hành quân vạch ra ban đầu. Thật trớ trêu, Giân-Xơn-Xi-Ty chỉ là tên của một thị trấn nhỏ ở tiểu bang Can Giát (Kansas) Hoa Kỳ. Nhưng khi lấy nó đặt tên cho cuộc hành quân ở Việt Nam lại trở thành tên một thảm bại lớn của quân đội Mỹ.

Qua cuộc thư hùng không cân sức 53 ngày đêm ròng rã, quân Mỹ sử dụng trên 20 ngàn tấn bom đạn chà đi xát lại, cày xới tan hoang vùng căn cứ Dương Minh Châu. Mỹ và quân ta đan xen với nhau, luôn cọ sát trong thế cài răng lược. So sánh về mọi mặt quá chênh lệch, mà bất lợi luôn thuộc về phía ta. Nhưng rồi Mỹ phải ôm lấy thất bại thật thảm hại, lặng lẽ rút lui trong nhục nhã. Sau thất bại này, Kít-Sinh-Gơ (Kissinger) cố vấn an ninh Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ rút ra kết luận tuy rất cay đắng nhưng cũng khá triết lý: “Mỹ không thắng có nghĩa là thua, Việt Cộng không thua có nghĩa là thắng”.

 Mãi sau này khi đã về vườn, có đủ thời gian để chiêm nghiệm lại hình ảnh thê thảm, ô nhục của Mỹ khi lập cầu hàng không tháo chạy khỏi Việt Nam cuối tháng 4 năm 1975. Viên tướng bốn sao Mác-Xeo-Tay-Lo (Maxwell Taylor), nguyên chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Hoa Kỳ từng được Lầu Năm Góc ca ngợi là người thiết kế, thi công đắc lực cho cuộc chiến tranh Việt Nam đã phải đau đớn thú nhận trong hồi ký của mình rằng: “Trong cuộc chiến tranh này khi quân đội Mỹ rút về nước không có một anh hùng nào cả, mà toàn là một lũ ngu xuẩn. Chính tôi cũng nằm trong số đó”.

 KẾT LUẬN CHUNG:
Trong lịch sử chống ngoại xâm, chưa lần nào dân tộc ta đứng trước thử thách cam go như cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vừa qua. Để đánh gục ý chí xâm lược của kẻ thù, quân và dân ta phải lần lượt đánh bại từng chiến lược chiến tranh lớn của tên đế quốc hùng mạnh hàng đầu thế giới, mà trong lịch sử quân đội của nó chưa có từ chiến bại. Để đánh bại mỗi chiến lược chiến tranh đó, chúng ta phải có những trận thắng về quân sự mang tính chất quyết định; chiến thắng Bắc Tây Ninh là một trong những trận như thế.

Hơn nữa, đánh bại cuộc hành quân Giân-Xơn-Xi-Ty không chỉ bẻ gãy một chiến lược chiến tranh, mà nó còn có ý nghĩa quan trọng đối với toàn bộ cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta. Bởi sau thắng lợi này, quân và dân ta đã mở cuộc tổng tấn công nổi dậy mùa xuân Mậu Thân -1968 toàn miền Nam. Buộc Mỹ phải đơn phương tuyên bố xuống thang chiến tranh phá hoại miền Bắc và chịu ngồi vào bàn thương lượng tại Pa Ri về chấm dứt chiến tranh Việt Nam. Tổng kết đánh giá thắng lợi của chiến dịch phản công đánh bại cuộc hành quân Giân-Xơn-Xi-Ty, chúng ta thấy:

Về địch: Đây là cuộc hành quân quy mô lớn nhất của quân đội Mỹ ở miền Nam Việt Nam bởi cho đến ngày kết thúc chiến tranh, Mỹ không tổ chức được cuộc hành quân nào có quy mô tương tự. Mặc dù cuối cùng quân Mỹ cũng đã có mặt ở một số nơi chúng muốn đến trên vùng căn cứ của ta. Nhưng phải trả giá bằng tổn thất nặng nề, bị ta loại khỏi vòng chiến đấu 14.233 tên, bắn cháy 992 xe quân sự  (có 775 xe tăng - xe bọc thép) phá hủy 112 khẩu pháo, bắn rơi 160 máy bay (có 144 máy bay lên thẳng). Điều cốt lõi nhất để kết luận là Mỹ không đạt được mục tiêu nào đã đặt ra cho cuộc hành quân. 

Về ta: Trải qua 53 ngày đêm chiến đấu vô cùng ác liệt; một số cơ quan, đơn vị của ta có tổn thất nhất định. Nhưng thắng lợi lớn nhất là tất cả mục tiêu cần bảo vệ ta đã bảo vệ được. Du kích chứng tỏ khả năng chiến đấu thật tuyệt vời trong thế trận chiến tranh nhân dân. Cụ thể là du kích đã diệt 6.619 tên địch, bắn cháy 434 xe quân sự, bắn rơi 118 máy bay và phá hủy 03 khẩu pháo. Bộ đội chủ lực của ta đủ sức và kinh nghiệm đối đầu với quân đội Mỹ; trong đó, thành tích của lực lượng quân báo và bộ phận trinh sát kỹ thuật là đặc biệt quan trọng.

Riêng Sư đoàn 9 đánh 87 trận gồm 01 trận cấp sư đoàn, 02 trận cấp trung đoàn, 07 trận cấp tiểu đoàn và 77 trận cấp phân đội. Diệt 7.614 tên địch, bắn cháy 558 xe quân sự, phá hủy 109 khẩu pháo, bắn rơi 42 máy bay. Chiến thắng Bắc Tây Ninh đã đóng góp những giá trị to lớn, những kết luận vô giá cho cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đó là:   

Thứ nhất: Thất bại này, kế hoạch leo thang chiến tranh của đế quốc Mỹ bị phá sản ở nấc thang cao nhất. Cuộc phản công chiến lược lần thứ hai trở thành trận đánh kém hiệu quả nhất của quân đội Mỹ tại Việt Nam.

Thứ hai: Đánh bại cuộc hành quân Giân-Xơn Xi-Ty, báo hiệu phần thắng thuộc về Quân Giải Phóng miền Nam trong cuộc đụng đầu lịch sử với đạo quân viễn chinh hùng mạnh và phương tiện chiến tranh hiện đại của quân đội Mỹ.

Thứ ba: Chiến thắng Bắc Tây Ninh là một trong những cơ sở cho Đảng ta quyết tâm phát động cuộc tổng tấn công và nổi dậy tết Mậu Thân – năm 1968. Đồng thời còn mang đậm nét ý nghĩa lịch sử quân sự của quân đội ta, đó là:

1. Ta phán đoán đúng ý đồ địch, chủ động chuẩn bị chiến dịch phản công. Nhận định đánh giá đúng tình hình, hạ quyết tâm chính xác. Đập tan gọng kềm tìm diệt của Mỹ - ngụy, bảo vệ an toàn các cơ quan đầu não của cách mạng. 

2. Chứng minh cho cuộc kháng chiến toàn dân toàn diện đã phát triển đến đỉnh cao. Cách tổ chức, bố trí lực lượng thích hợp, sáng tạo trên địa bàn ít dân.  Áp dụng nhiều cách đánh linh hoạt, táo bạo và hiệu quả.

3. Khẳng định đội ngũ cán bộ lãnh đạo - chỉ huy đã trưởng thành, vận dụng đúng đắn và sáng tạo đường lối chiến tranh nhân dân của Đảng. Tinh thần chiến đấu kiên cường của bộ đội và nhân dân ta để lại nhiều bài học quý báu cho quân đội và cho dân tộc ta. Cụ thể trong số những bài học đó:

Một là: Bằng đường lối độc lập tự chủ, được bạn bè quốc tế ủng hộ giúp đỡ và có Đảng sáng suốt lãnh đạo; cuộc kháng chiến chống quân xâm lược của nhân dân ta nhất định thắng lợi, dù chúng có mạnh đến đâu. 

Hai là: Trung ương Cục và Bộ Tư lệnh Miền lãnh đạo tài tình cuộc chiến tranh nhân dân; kết hợp nhuần nhuyễn ba thứ quân và sử dụng chặt chẽ ba mũi giáp công. Từ đó chúng ta có đủ sức đương đầu và đánh bại đội quân xâm lược nhà nghề và guồng máy chiến tranh khổng lồ của Mỹ.

Ba là: Cán bộ lãnh đạo - chỉ huy các lực lượng vũ trang không phòng ngự thụ động mà luôn tạo ra thời cơ để chuyển sang thế chủ động tiến công. Cách phòng ngự tốt nhất là tấn công đúng thời điểm để kết thúc thắng lợi chiến dịch.

Chiến dịch phản công đánh bại cuộc hành quân Giân-Xơn-Xi-Ty là kết quả của sự lãnh đạo - chỉ huy tài tình của Trung ương Cục, Quân ủy-Bộ chỉ huy Miền. Hiệp đồng chiến đấu, chia lửa của các chiến trường và cách đánh táo bạo, chủ động, sáng tạo của các lực lượng vũ trang. Cũng từ đó trong tác chiến, xuất hiện thuật ngữ độc đáo “Hợp đồng theo tiếng súng” được phổ biến trong các đơn vị của Sư đoàn 9.

Chiến thắng này tự nó chứng minh sự đúng đắn trong lời khẳng định đanh thép của cố Đại tướng Nguyễn Chí Thanh. Đó cũng là câu trả lời dứt khoát của nhân dân Việt Nam đối với những cái đầu hiếu chiến ở Lầu năm góc và Nhà Trắng, chuyên xua quân đi xâm chiếm xứ người. 

Tất cả chúng ta hôm nay và cả những thế hệ mai sau, đặc biệt là thế hệ trẻ hãy luôn ghi nhớ rằng: Để có độc lập tự do, đất nước thanh bình, cuộc sống ấm no hạnh phúc hôm nay là nhân dân cả nước ta đã phải trải qua 30 năm chiến đấu chống ngoại xâm. Đã chịu tổn thất, hy sinh, mất mát lớn nhất trong lịch sử của dân tộc: Hằng triệu chiến sĩ và đồng bào đã ngã xuống cho Tổ quốc trường tồn; trong đó có nhiều người đã anh dũng hy sinh cho chiến thắng Bắc Tây Ninh đầu năm 1967.

                                                                                                      NGUYỄN  CỨ 
                                                                                               Sưu tầm và biên soạn